چگونه علائم بیماری ایدز (HIV) را تشخیص بدهیم

به‌طور مشارکتی نوشته شده با همکاری Dale Prokupek, MD

HIV (ویروس نقص ایمنی انسان) ویروسی است که موجب ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) می‌شود. HIV به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند و نوعی گلبول سفید را که از بدن دربرابر عفونت و بیماری‌ها محافظت می‌کند، از بین می‌برد. علائم مختلفی وجود دارند که می‌توانند نشان‌دهنده‌‌ی ابتلا به HIV باشند، اما بسیاری از این علائم در بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی هم دیده می‌شوند.^{[۱]
X
منبع تحقیقات
Dale Prokupek, MD. Internist. Personal interview. 16 April 2020.} آزمایش تنها راه برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلا به ایدز است. علائمی برای تشخیص اولیه‌ی آلودگی به ویروس وجود دارد.

روش 1

روش 1 از 3:
بررسی علائم اولیه

1
اگر دچار خستگی مفرط شدی و دلیل قابل توضیحی برای آن نداری، علت آن را مشخص کن. خستگی می‌تواند نشانه‌ی بیماری‌های مختلفی باشد، اما این علامت در بسیاری از مبتلایان به HIV نیز دیده می‌شود.^{[۲]
X
منبع تحقیقات
Dale Prokupek, MD. Internist. Personal interview. 16 April 2020.} اگر این حالت تنها نشانه‌ای است که احساس می‌کنی، نمی‌تواند خطری جد محسوب شود و به بررسی بیشتری نیاز داری.^{[۳]
X
منبع تحقیقات}
- خستگی مفرط به معنی احساس خواب‌آلودگی نیست. آیا حتی بعد از یک خواب خوب شبانه باز هم احساس خستگی می‌کنی؟ آیا احساس می‌کنی بعدازظهرها بیش از حد معمول چرت می‌زنی و به‌خاطر ضعف عمومی از فعالیت‌های پرتحرک خودداری می‌کنی؟ این نوع خستگی‌ نگران‌کننده است.
- اگر این علامت برای چند هفته تا چند ماه همچنان ادامه داشت، حتماً برای مشخص‌شدن وضعیت، آزمایش HIV بده.
2
به تب یا تعریق زیاد شبانه توجه کن.^{[۴]
X
منبع تحقیقات
Dale Prokupek, MD. Internist. Personal interview. 16 April 2020.} این علائم معمولاً در همان مراحل اولیه‌ی عفونت‌ HIV، یعنی طی مرحله‌ای که به عنوان عفونت اولیه یا حاد HIV شناخته می‌شود، بروز می‌کند. این علامت هم ممکن است در بسیاری از افراد آلوده وجود نداشته باشد، اما کسانی که این علامت را دارند معمولاً ۲ تا ۴ هفته بعد از ابتلا به ویروس HIV آن‌ را تجربه می‌کنند.^{[۵]
X
منبع تحقیقات}
- تب و تعریق شبانه از علائم آنفولانزا و سرماخوردگی هم هست. اگر فصل سرما باشد، ممکن است آنفولانزا یا سرماخوردگی داشته باشی.
- لرز، درد عضلانی، گلودرد و سردرد که از علائم آنفولانزا و سرماخوردگی هستند، می‌توانند نشانه‌ای از ابتلا به HIV هم باشند.
3
تورم غدد گردن، زیر بغل یا کشاله‌ی ران را بررسی کنید. غدد لنفاوی در واکنش به عفونت‌های بدن متورم می‌شوند. همه‌ی کسانی که در مراحل اولیه‌ی HIV هستند ممکن است این عوارض را نداشته باشند، اما در بین افرادی که مبتلا به HIV هستند، این علائم شایع است.^{[۶]
X
منبع تحقیقات}
- در بیماران مبتلا به عفونت HIV غدد لنفاوی گردن بیشتر از زیر بغل یا کشاله‌ی ران متورم می‌شود.
- غدد لنفاوی در اثر خیلی از عفونت‌های دیگر مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا هم متورم می‌شوند، بنابراین برای تعیین علت اصلی باید بررسی‌ بیشتری انجام شود.
4
به علائمی مثل حالت تهوع، استفراغ و اسهال توجه کن. این علائم معمولاً از نشانه‌های آنفولانزا است، اما می‌تواند نشانه‌ی آلودگی به عفونت HIV هم باشد. در صورت تداوم این علائم آزمایش بده.^{[۷]
X
منبع تحقیقات}
5
به زخم‌هایی مثل آفت دهان و زگیل دستگاه تناسلی توجه کن. اگر دیدی که علائم دیگری که بیان شد با آفت دهانی همراه بود، بخصوص اگر سابقه‌ی آفت دهان نداشتی، ممکن است این‌ها علائم عفونت HIV باشد. زخم‌های دستگاه تناسلی هم می‌تواند نشانه‌ی بیماری HIV باشد.

روش 2

روش 2 از 3:
علائم پیشرفته

1
سرفه‌ی خشک را نادیده نگیر. این علامت در مراحل پیشرفته‌ی HIV و گاهی سال‌ها پس از آلودگی به ویروس و نهفتگی آن در بدن ظاهر می‌شود. این علائم ظاهراً عادی در ابتدا ممکن است نادیده گرفته شوند، خصوصاً اگر در فصل حساسیت یا فصل سرفه و سرماخوردگی ایجاد شوند. اگر سرفه‌ی خشک داری و برخلاف انتظار با داروهای ضدحساسیت یا اسپری تنفسی برطرف نمی‌شود، ممکن است نشانه‌ی HIV باشد.
2
به بثورات جلدی و التهابات پوستی غیرعادی (قرمز، قهوه‌ای، صورتی یا مایل به زرد) توجه کن. در مراحل بعدی HIV معمولاً التهابات پوستی، خصوصاً در بالاتنه و صورت مشاهده می‌شود.^{[۸]
X
منبع تحقیقات
Dale Prokupek, MD. Internist. Personal interview. 16 April 2020.} این بثورات که ممکن است در غشای دهان و بینی هم بوجود آید، نشانه‌ی تبدیل‌شدن HIV به ایدز است.^{[۹]
X
منبع تحقیقات}
- پوسته‌پوسته‌شدن و قرمزی پوست هم نشانه‌ی ابتلا به HIV در مرحله بعدی است. این بثورات ممکن است شبیه جوش یا دمل باشد.
- آنفولانزا یا سرماخوردگی معمولاً عوارض پوستی مثل جوش ندارند. بنابراین اگر هم‌زمان با علائم دیگر دچار بثورات جلدی شدی، فوراً به پزشک مراجعه کن.
3
اگر به ذات‌الریه دچار شدی مراقب خودت باش. اغلب افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها درست کار نمی‌کند ذات‌الریه می‌گیرند. افراد مبتلا به HIV در مراحل پیشرفته مستعد ابتلا به ذات‌الریه توسط میکروب‌هایی هستند که به طور عادی نمی‌توانند چنین واکنش شدیدی ایجاد کنند.
4
به عفونت‌های قارچی را خصوصاً در دهان توجه کن. بیماران مبتلا به HIV در مراحل پیشروی بیماری معمولاً به یک نوع عفونت قارچی دهان به نام برفک مبتلا می‌شوند. این عارضه شبیه لکه‌های سفید یا نقطه‌های غیرعادی روی زبان و یا غشای دهان است و می‌تواند هشداری باشد از اینکه سیستم ایمنی بدن به طور مؤثر با عفونت‌ها مقابله نمی‌کند.
5
ناخن‌های خود را از نظر عفونت قارچی بررسی کن. ناخن‌های زرد یا قهوه ای و یا ترک‌خورده یا زبر در بین بیماران مبتلا به HIV در مراحل پیشرفته شایع است. ناخن‌ نسبت به بدن، به قارچ حساس‌تر است، چون در شرایط عادی بدن قادر به مقابله با آن هست.
6
اگر دچار کاهش وزن سریع و ‌بی‌دلیل هستی دقت کن. در مراحل اولیه‌ی HIV، این می‌تواند ناشی از اسهال بیش از حد باشد. این عارضه در مراحل بعدی که به مرحله‌ی "تحلیل قوا" معروف است، در اثر تراکم شدید HIV در سیستم دفاعی بدن بروز می‌کند.
7
نسبت به اختلالات عصبی هشیار باش. این موارد می‌تواند شامل از دست‌دادن حافظه، افسردگی یا سایر اختلالات عصبی باشد. HIV در مراحل پیشرفته بر عملکرد شناختی مغز هم تأثیر می‌گذارد. این علائم جدی هستند و باید بدون توجه به عامل آنها بررسی شوند.

روش 3

روش 3 از 3:
شناخت HIV

1
شرایط خطرآفرین. شرایط مختلفی وجود دارد که می‌توانند ریسک آلودگی HIV را زیاد کنند. اگر یکی از موقعیت‌های زیر را تجربه کرده‌ای، در معرض خطر هستی:
- رابطه‌ی جنسی مقعدی، واژنی یا دهانی محافظت نشده.
- استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک.
- سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STD)، سل یا هپاتیت.
- دریافت خون بین سال‌های ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۴ (1978-1985)، سالهای قبل از اعمال اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از انتقال آلودگی از طریق خون.
2
آزمایش HIV بده. دقیق‌ترین کار برای تشخیص امکان ابتلا به HIV آزمایش است. برای اطلاع از اینکه کجا آزمایش بدهی، با مراکز بهداشت محلی، مرکز انتقال خون، مرکز بیماری‌های عفونی، پزشک متخصص یا مراکز تخصصی دیگر تماس بگیر. برای مشاهده‌ی لیست مکان‌های آزمایش به وب سایت مرکز تحقیقات ایدز ایران [۱] سر بزن.
- آزمایش (در اکثر موارد) آسان، مقرون به صرفه و قابل اعتماد است. متداول‌ترین آزمایش، گرفتن نمونه‌ی خون است. همچنین آزمایشاتی هستند که با استفاده از نمونه‌‌ی بزاق دهان (با سواب) یا ادرار انجام می‌شوند. حتی آزمایشاتی وجود دارند که می‌توانی در خانه انجام بدی. اگر پزشک خانوادگی و معتمد نداری تا آزمایش را برایت بنویسد، با مرکز تخصصی بیماری‌های عفونی در محله‌ی خودت تماس بگیر.
- اگر آزمایش HIV داده‌ای، نگذار ترس از جواب آزمایش تو را از گرفتن نتیجه‌ی آن منصرف کند. دانستن اینکه مبتلا شدی یا نه، بهترین فرصت برای پیداکردن درمان مناسب و یا تغییر سبک زندگی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت است.
- بسیاری از سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند که به صورت مرتب و دوره‌ای آزمایش بدهی. حتی اگر گمان می‌کنی که در معرض خطر نیستی این کار را بکن. تشخیص و درمان اولیه‌ی HIV می‌تواند از پیشرفت بیماری به مراحل بعد جلوگیری کند.
3
منتظر نشو تا علائم ظاهر بشوند و بعد آزمایش بدهی. بسیاری از مبتلایان به HIV نمی‌دانند که مبتلا هستند. قبل از ظاهر‌شدن علائم، ویروس می‌تواند بیش از ده سال در بدن پنهان بماند. اگر دلیل مشخصی داری که مشکوک به HIV باشی، نگذار عدم وجود علائم کافی تو را از آزمایش‌دادن منصرف کند. بهتر است هرچه سریع‌تر از این موضوع مطلع بشوی.

نکات

اگر مطمئن نیستی که به این بیماری مبتلا باشی حتماً آزمایش بده. این درست‌ترین و ایمن‌ترین کار برای سلامت خود و اطرافیانت است.
HIV ویروسی نیست که از طریق هوا یا غذا منتقل شود، مدت زیادی هم در بیرون بدن دوام نمی‌آورد و از بین می‌رود.
اگر از کیت تشخیص عفونت در خانه استفاده کرده‌ای و نتیجه‌ی آزمایش مثبت بوده، حتماً به پزشک مراجعه و برای آزمایش‌های بعدی اقدام کن، به موضوع بی‌توجهی نکن. در یک مرکز درمانی نوبت بگیر و به متخصصین آنجا مشاوره کن.